Patiënten vragen Q-support soms of ze met bepaalde klachten naar de huisarts moeten. Daar is niet altijd een eenduidig antwoord op te geven. Dat geldt voor alle patiënten, inclusief Q-koortspatiënten. Om deze vraag te beantwoorden is een gratis app ontwikkeld en de link daarvan staat op thuisarts.nl. De directe link is: https://www.moetiknaardedokter.nl/

De Q staat voor Query (= vraag). De oorzaak van de ziekte was lang onbekend en vanwege dat raadsel kreeg de ziekte de naam ‘Query fever’.

Er zijn op dit moment geen besmette bedrijven geregistreerd.

Omdat een infectie met deze bacterie zich door het hele lichaam spreidt, zijn veel verschillende Q-koorts symptomen mogelijk. Gemiddeld beginnen de verschijnselen 2 tot 3 weken na besmetting. Dit kan echter oplopen tot 6 weken. Duidelijke verschijnselen zijn een heftige hoofdpijn (in het acute begin) en een wisselend koortsverloop. Andere mogelijke q-koorts symptomen zijn koude rillingen, spierpijn, zweten, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, diarree en een relatief lage hartslag. Ook kan een droge hoest en pijn op de borst voorkomen in geval van een longontsteking. Redelijk vaak komt er een leverontsteking voor zonder symptomen. Bij een chronische infectie kunnen deze symptomen tot tien jaar na de eerste oorzakelijke infectie optreden.

Sinds 2007 zijn er naar schatting 50.000 tot 100.000 Nederlanders besmet door het Q-koortsvirus. Er zijn ruim 4200 patiënten gemeld met een acute infectie. Bij 800-1000 van hen heeft zich QVS ontwikkeld. 500 mensen hebben chronische Q-koorts (stand november 2016). Bewezen is dat 95 mensen overleden zijn, maar dat getal ligt volgens experts hoger, ook omdat de registratie van de overledenen later is gestart.

De kans op besmetting is kleiner als u

• geitenbedrijven mijdt. Ook rond 1-5 kilometer om zo’n bedrijf is er sprake van een risicogebied.
• drink geen rauwe melk en eet geen kaas van rauwe melk.

Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Q-koorts is een zoönose. Dat betekent dat de bacterie van dier op mens wordt overgedragen. In Nederland zijn geiten en schapen de belangrijkste besmettingsbron voor de mens. Ook andere dieren kunnen voor besmetting zorgen, met name dieren met smalle hoeven. In Nederland verspreidt de bacterie zich voornamelijk via de lucht. Mensen raken besmet door het inademen van de bacterie. De bacterie komt vooral in de lucht in februari tot en met mei, de lammerperiode van geiten en schapen. U kunt ook besmet raken door (indirect) contact met besmette geiten. Besmetting van mens op mens is alleen mogelijk via bloedtransfusie of bij de bevalling van een vrouw met acute of chronische Q-koorts. In het algemeen wordt daarom gezegd dat Q-koorts niet van mens op mens overdraagbaar is. Sinds 2007 zijn 50.000 tot 100.000 Nederlanders besmet geraakt (bron: Sanquin). Q-koorts komt over de hele wereld voor.

Als kleding besmet is (bijvoorbeeld na in aanraking te zijn gekomen met geboortemateriaal na het lammeren van een schaap of geit) dan is het mogelijk dat mensen die in aanraking komen met die kleding besmet raken. Daarvan zijn gevallen bekend.

Het is bekend dat teken Q-koorts over zouden kunnen brengen, maar uit een groot onderzoek is gebleken dat geen enkele teek positief was. In Nederland is het dus  niet waarschijnlijk dat Q-koorts via teken wordt overgebracht op mensen. Naar de vlo wordt geen onderzoek gedaan.

Het is mogelijk besmet te raken als je rauwmelkse kaas eet waar de bacterie in zit, maar dit komt niet veel voor. Veelal wordt de bacterie via de lucht verspreid en raakt men op die manier met Q-koorts besmet.

Als je Q-koorts krijgt is de bacterie de eerste 14 dagen in het bloed aanwezig. Die aanwezigheid van de bacterie is te testen. In deze fase heb je acute Q-koorts. Na 14 dagen is de bacterie weg uit het bloed. Bij het gros van de patiënten blijft de bacterie ook weg. Je ziet dan aan de bloedwaarden wel dat je afweerstoffen hebt aangemaakt. In het begin ligt het aantal afweerstoffen wat hoger, dan weer lager en uiteindelijk is het weg uit het bloed. Bij chronische Q-koorts – meestal tussen 6 en 12 maanden – komt de bacterie weer omhoog. Aan de bloedwaarden zie je dat de afweerstoffen weer gaan stijgen. Als Q-koorts echt chronisch is, dan vind je de levende de bacterie echt terug.
Wanneer uit het bloedonderzoek blijkt dat de antistoffen hoog blijven, moet er gezocht worden naar infectiehaarden, ook als er in het bloed geen (stukjes) bacterie worden gevonden. Wordt er een infectiehaard gevonden, bijvoorbeeld een ontsteking van de hartklep, dan is langdurige behandeling nodig tot duidelijk is dat de ontsteking over is.

Het vaccin wordt in Australië gebruikt voor mensen die werkzaam zijn in de dierenindustrie. Met name voor de groep mensen die werkt met schapen, mits zij dus niet eerder besmet zijn geweest met de Q-koortsbacterie. Het vaccin geeft minimaal tien tot twaalf jaar bescherming. Men moet dit dus zien als een preventief vaccin voor niet-besmette personen. Zoals gezegd, een Q-koortspatiënt mag dit vaccin niet krijgen in verband met gezondheidsrisico’s.